Soms wordt je doodgegooid met berichten over “plastic afval” en dan hoor je er weer maanden niets over. Onlangs was een bericht in het nieuws over de enorme hoeveelheid (plastic) troep die aanspoelt op het strand van Aruba. Omdat ik denk dat er nooit te veel aandacht aan gegeven kan worden én omdat er nog altijd veel onbekend is, dit keer een stukje over “plastic” en “de plastic soep”.
Gezien op Aruba en Curacao
Een paar jaar geleden zijn we op vakantie geweest op Aruba en op Curacao. Prachtige eilanden en zeer de moeite van het bezoeken waard (alleen héél jammer dat het zo’n eind vliegen is :-)). Op beide eilanden viel ons op dat je, buiten de veel bezochte toeristische gebieden, veel afval ziet. Afval dat gewoon in de natuur gedumpt lijkt te zijn. Of misschien afval dat door de altijd aanwezige wind weggewaaid is van een afvalberg en in de natuur weer ‘geland’ is.
Op Curacao zagen we wel regelmatig bordjes met “Tene Korsou Limpi”, wat zoveel betekent als ‘hou Curacao schoon’. Er zijn dus blijkbaar wel mensen op Curacao die beseffen dat het belangrijk is om goed voor de natuur te zorgen en het afval op te ruimen. Jammer was wel dat zelfs om die bordjes heen het afval zich opstapelde…
En hier zie je één van de trieste gevolgen van een rondslingerende plastic zak.
Als dat afval (voornamelijk plastic) zich op de stranden bevindt, dan kun je je wel voorstellen dat dit ook in de zee terecht komt. Dan wordt het meegenomen door de stroming en verzamelt het zich op een gegeven moment daar waar de zeestromen samen komen. Die gebieden waren al langer bekend, maar in 1997 ontdekte kaptein Charles Moore een enorm gebied met plastic afval in de Stille Oceaan. Hij gaf het de naam “plastic soep”. Een term die tot de verbeelding spreekt en sindsdien wereldwijd gebruikt wordt. En sinds die tijd wordt er al nagedacht over een manier om die “soep” op te ruimen.
Over soep en soep
De laatste tijd was het wat stil met berichten hierover, maar dat wil (helaas!) niet zeggen dat het probleem opgelost is. Vroeger dacht ik altijd dat het opruimen van dat plastic gewoon een kwestie was van tijd en geld; voorzichtig alles eruit scheppen en dan komt het vanzelf wel goed. Maar inmiddels ben ik erachter dat het nét iets ingewikkelder is.
Als je aan de “plastic soep” denkt, zie je misschien een beeld voor je van allerlei plastic zakjes en bekertjes die in de oceaan drijven. Dat beeld klopt maar gedeeltelijk. Inderdaad drijven er grotere stukken plastic in de zeeën, maar het grote probleem zit juist in de héél kleine stukjes: microplastics. Om bij de analogie van “soep” te blijven: stel je een grote pan kippensoep voor. Als je in deze pan wat stukjes brood gooit en die er daarna weer uit probeert te scheppen, dan is dat met wat moeite (en de nodige voorzichtigheid) wel te doen. Maar als je in deze pan een kopje tomatensoep gooit, dan even goed roert en daarna probeert om de tomatensoep weer uit de kippensoep te halen, dan kun je je wel voorstellen dat dat vrijwel onmogelijk is!
Dweilen met de kraan open?
Er is een aantal initiatieven om deze troep op te ruimen. De bekendste (in Nederland dan) is wel Boyan Slat, een jonge Nederlander die “The Ocean Cleanup” heeft opgericht. Hij heeft een idee ontwikkelt om met grote plastic buizen met vangnetten eronder de plastic troep uit de oceaan te vissen. Het is geen perfecte oplossing (sommige wetenschappers zijn bijvoorbeeld bezorgd dat het systeem zeedieren zal doden) en het werkt ook nog niet helemaal zoals gehoopt, maar het is nog volop in ontwikkeling en wordt steeds verbeterd. En helemaal niets doen is tenslotte ook geen oplossing.
Maar hoe belangrijk het ook is om de troep op te ruimen, het is misschien nóg belangrijker te voorkomen dat er nog meer plastic bijkomt. Het schijnt dat er per jaar meer dan 8 miljoen ton plastic afval in de zee erbij komt. Waar komt dat dan allemaal vandaan? Iedereen kent wel de plastic bekertjes, flesjes, zakjes enzovoort, enzovoort. Ook ballonnen komen voor een zeer groot gedeelte uiteindelijk terecht in de oceaan. Maar er zijn ook wat verrassender bronnen van plastic. Zo zitten in veel verzorgingsproducten zoals shampoo, tandpasta en douchegel hele kleine plastic korreltjes. Dit geeft een lekker scrub effect, maar daarmee spoel je dus microplastics door de gootsteen. Ook bij het wassen van synthetische kleding komen er kleine stukjes plastic vrij (plastic microvezels).
Wat kunnen wij doen?
Zonder het te weten (en zonder het echt goed te kunnen voorkomen) dragen we dus allemaal bij aan de verspreiding van steeds meer plastic. Toch kunnen we ook wel iets doen om minder plastic te gebruiken. Het lijkt misschien zinloos, dat kleine beetje plastic dat je kunt besparen, maar alle beetjes helpen en als elke Nederlander een onsje minder plastic gebruikt, scheelt dat toch weer 1,7 miljoen kilo plastic 🙂 (ja, ik weet het, dat is natuurlijk een grove versimpeling, maar toch, er zit wel iets in…)
Als eerste kun je je natuurlijk voornemen waterflesjes te hergebruiken en een eigen koffiemok naar je werk mee te nemen.
En ik neem even aan dat iedereen al afval in de afvalbak gooit en niet in de vrije natuur achterlaat. Hoewel… Als je soms even in de bermen van de weg kijkt is het verbazingwekkend hoeveel troep je ziet liggen. Maar in Nederland is het toch erg ongebruikelijk om massaal afval in de natuur te dumpen.
Plastic zoveel mogelijk (laten) recyclen is ook vanzelfsprekend, toch? Je autobanden goed op spanning houden, schijnt ook al te schelen in slijtage (en dus minder synthetisch rubber dat in de natuur komt). Goed voor het milieu en scheelt nog geld ook.
’t Is lastig…
Plastic in je verzorgingsproducten voorkomen is wat ingewikkelder. Het staat natuurlijk niet als zodanig bij de ingrediënten (‘bevat plastic deeltjes’), maar is verstopt onder namen als polyacrylate, polyurethane, styrene acrylates copolymer enzovoort. Er zijn allerlei keurmerken en labels, maar dat zijn er weer zoveel dat ik daardoor de weg kwijt raak. Iedereen kan wel een groen labeltje op zijn product plakken en wat betekent dat dan precies? Het Europees Ecolabel (
) wordt veel gebruikt en deze worden gecontroleerd zodat er geen microplastics in zitten. Maar dan blijken er weer nanoplastics (nóg kleinere deeltjes plastic) toegevoegd te kunnen zijn of “bio-based/bio-degradable microbeads” die goed klinken, maar ook niet afbreekbaar blijken te zijn.
Dat er tegenstrijdige adviezen gegeven worden, ontdekte ik ook tijdens het onderzoek voor deze blog. Zo lees ik bijvoorbeeld op de ene site dat je beter wasmiddel in poeder vorm kan gebruiken; deze zit meestal in een kartonnen verpakking (i.p.v. plastic) en je hebt iets minder nodig. Maar op een andere site lees ik weer dat bij gebruik van waspoeder meer microvezels loskomen (omdat het meer schuurt) en dus meer bijdraagt aan het verspreiden van plastic microvezels.
Wat nou precies het beste is, daar ben ik dus nog niet helemaal uit. Ik denk dat we gewoon ons best moeten doen, steeds iets minder plastic te gebruiken (gelukkig zijn de plastic tasjes in de winkels al zo goed als verdwenen) en het vermijden van plastic meenemen in onze keuzes. Als er dan nog wat briljante wetenschappers en bevlogen avonturiers hun oplossingen aandragen, dan komt het vast uiteindelijk wel goed met de plastic troep (soep)!
